De Grote Oorlog
De CANON van de Eerste Wereldoorlog 1914-1918
Auteurs: Dr. M. Kraaijestein en Dr. P. Schulten
Boekvorm: harde cover met illustraties
Pagina’s: 192
Uitgever: Walburg Pers
Uitgebracht: mei 2014
ISBN:978.90.5730.943.4
Bespreking:In de Eerste Wereldoorlog wilde Nederland neutraal blijven. Dat heeft ertoe geleid dat er in ons land bij het overgrote deel van de bevolking relatief weinig bekend is over deze gruwelijke periode. Gelukkig neemt de belangstelling voor de oorlog van ’14-’18 de laatste tijd sterk toe, maar daardoor ontstaat ook de vraag naar goede informatie. Vanwege deze groeiende interesse heeft uitgeverij Walburg Pers het boek “De Grote Oorlog. De CANON van de Eerste Wereldoorlog”uitgegeven. Het is een prachtige rijkelijk geïllustreerd uitgave geworden. De verantwoording voor de tekst ligt bij dr. Martin Kraaijestein en dr. Paul Schulten, twee auteurs voor wie de Eerste Wereldoorlog geen onbekend terrein is, aangezien ze ook verbonden zijn aan Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog.
Het fenomeen Canon is allang niet meer weg te denken uit de geschiedenisliteratuur. Het is de beste manier om snel de belangrijkste feiten over een specifiek onderwerp, waarover we niets weten tot ons te nemen. In de rij van de canons, die in de loop der jaren verschenen is bij Walburg Pers mag dit deel zeker niet ontbreken en welke aanleiding is mooier dan de herdenking van het feit dat de Eerste Wereldoorlog 100 jaar geleden uitbrak.
Qua onderwerpen is dit boek breed opgezet. In maar liefst 50 zeer korte hoofdstukken belichten Kraaijestein en Schulten de Grote Oorlog. Met adequate en bondige kenschetsen van de belangrijkste en meestal ook de bekendste onderwerpen wordt de lezer snel en doeltreffend geïnformeerd. Bovendien is ieder hoofdstuk tevens voorzien van een korte doorverwijzing naar uitgebreider literatuur en naar plaatsen en/of musea, die bezocht kunnen worden om nog een betere impressie te krijgen van deze oorlog. Een groot deel van deze canon is vanzelfsprekend gewijd aan specifieke oorlogsthema’s, zoals de landen, die deelnamen aan de oorlog en zaken als vestingwerken en loopgraven, zeeroutes en luchtvaart. Hoewel de luchtoorlog nauwelijks betekenis voor het verloop van de strijd, omdat de luchtvaart in die tijd nog in de kinderschoenen stond. Maar de Eerste Wereldoorlog leidde wel tot snellere ontwikkeling van vliegtuigen.
Iedere oorlog kent echter dramatische gevolgen. In ’14-’18 als gevolg van de gifgasaanvallen kwamen de soldaten dikwijls zwaar verminkt van het front. In de hospitalen stonden de artsen vaak voor onmogelijke opdrachten om de manschappen weer op te lappen. Een ander tragisch effect van de Eerste Wereldoorlog was shellshock –een psychische stoornis, die tegenwoordig gediagnosticeerd wordt als PTSS (post traumatisch stress syndroom). Maar oorlogvoeren hield meer in dan strijden met gifgas en kanonnen. Om een oorlog te kunnen winnen zijn censuur, propaganda en spionage belangrijke instrumenten. In dit boek tonen beide auteurs aan dat het in de Eerste Wereldoorlog niet anders was. Controle was noodzakelijk, wilde men de vijand voor blijven en door middel van propaganda werd het volk geprikkeld tot haat en angst, zodat ze eerder bereid zouden zijn om de wapens op te nemen.
Gelukkig kende ook deze oorlog naast enorme dieptepunten ook heroïsche momenten. Veel mensen verrichten dappere daden, zowel burgers als militairen en om die mensen een gezicht te geven stellen Kraaijestein en Schulten als voorbeeld Alvin York. Deze Amerikaanse korporaal keerde alleen terug van een patrouille met in zijn kielzog 132 Duitse gevangenen. De helden kregen ook een plaats in de oorlogspoëzie en er was in die donkere dagen zelfs ruimte voor humor. Maar dit optimisme kon niet verhinderen dat de ellende en verdriet bleven overheersen. De indrukwekkende foto’s in het boek getuigen daarvan.
Miljoenen mensen hebben hun leven verloren in de Grote Oorlog, de meesten op de slagvelden, waar de sfeer van dood en verderf nog altijd voelbaar is voor diegenen, die daarvoor openstaan. Hoe zacht en eervol is het te sterven voor het vaderland, schreef Horatio vele eeuwen geleden. De Engelse oorlogsdichter Wilfred Owen nam in 1917 deze woorden als leidraad voor zijn gedicht Dulce et decorum est (Hoe zacht en eervol)*. Owen schreef dat gedicht als een vorm van protest tegen de waanzinnige omstandigheden, waaraan de soldaten blootgesteld waren tijdens een gifgasaanval. Wanneer iemand onder dergelijke omstandigheden moest sterven, was het moeilijk vol te houden dat het eervol was om je leven te offeren voor je vaderland, vond Owen. Helaas zou het niet bij deze oorlog blijven. De in 1919 ondertekende Vrede van Versailles zou eerder een wapenstilstand zou blijken te zijn dan een daadwerkelijke langdurige vrede. Nauwelijks 22 jaar later brak de Tweede Wereldoorlog uit, een onvermijdelijke reactie op de gebeurtenissen van ’14-’18. Daarom is het van wezenlijk belang dat deze geschiedenis blijft voortleven en de verschijning van “De CANON van de Eerste Wereldoorlog 1914-1918” levert daaraan een zeer goede bijdrage.
Beoordeling: X X X X Zeer goed
*http://www.warpoetry.co.uk/owen1.html
http://www.wereldoorlog1418.nl/ (Ned.vert)
Oorlogsboekenreviews 